ପାହାଡ ଉପରେ ତାରା-ତାରିଣୀ ତିର୍ଥର ଉତ୍ପତ୍ତି ସହିତ ଜଡିତ ଅନେକ କୌତୁହଳପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ, ପୁରାଣ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଏବଂ ଲୋକକଥା ଅଛି। ଦେଶରେ ଦେବୀଙ୍କର 51 ଟି ଶକ୍ତିପୀଠ ଅଛି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଟି ଦେଶର ପୂର୍ବରେ ଅବସ୍ଥିତ ଆଦିଶକ୍ତି ପୀଠ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଓଡ଼ିଶାର ତାରା ତାରିଣୀ ମନ୍ଦିର ଏହି ଚାରି ଆଦିଶକ୍ତି ପୀଠରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଏହା ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ, ଯାହା ଓଡ଼ିଶାର ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହର ନିକଟସ୍ଥ ତାରିଣୀ ପାହାଡ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର ଦୁଇଟି ଯାଆଁଳା ଦେବୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ଯଥା ତାରା ଏବଂ ତାରିଣୀ ଏବଂ ଏହି ମନ୍ଦିରର ଚାରୋଟି ଦିଗରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଶକ୍ତିପୀଠ ଅଛି। ଏହି ମନ୍ଦିର ରୁଷିକୁଲିଆ ନଦୀ କୂଳରେ ଏକ ପାହାଡ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ। କୁହାଯାଏ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ସ୍ତନ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଶକ୍ତି ପୀଠ କଲ୍ୟାଣ ଧାମ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା।
ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ପ୍ରଜାପତି ଦକ୍ଷ ପୁତ୍ରୀ ସତୀ ଏବଂ ଭଗବାନ ଶିବ ଙ୍କ ବିବାହ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ଥରେ ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ପିତା ପ୍ରଜାପତି ଦକ୍ଷ ଏକ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଜାଣିଶୁଣି ତାଙ୍କ ଝିଅ ଏବଂ ଜ୍ବାଇଁ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିନଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ନାରଦାରୁ ଦେବୀ ଏହା ଜାଣିଲେ ସେତେବେଳେ ସେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଅନୁମତି ନେଇ ଯଜ୍ଞ ସ୍ଥଳକୁ ଆସି ପଚାରିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ପିତା କାହିଁକି ସ୍ୱାମୀ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ଯୋଗୟାନକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିନାହାଁନ୍ତି? ସେତେବେଳେ ପ୍ରଜାପତି ଶିବଙ୍କ ପ୍ରତି ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ କହିଥିଲେ ଯାହାକୁ ସତୀ ସହ୍ୟ କରି ପାରିଲେ ନାହିଁ। ଫଳସ୍ୱରୂପ ସେ ନିଜକୁ ଯଜ୍ଞ କୁଣ୍ଡର ଅଗ୍ନିରେ ଜାଳି ଜୀବନ ହାରିଥିଲେ।
ଯେତେବେଳେ ଭଗବାନ ଶିବ ଏହା ବିଷୟରେ ଜାଣିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ସତୀଙ୍କ ମୃତଦେହ ସହିତ ତାଣ୍ଡବ ନୃତ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଯାହା ମହାପ୍ରଳୟ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ମହାଦେବଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଦେବତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ କ୍ରମେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ସତୀଙ୍କ ଶବକୁ ନିଜ ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ରେ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରିଦେଇଥିଲେ। ଏହିପରି ଭାବରେ ଶରୀରର 51 ଖଣ୍ଡ ହୋଇଥିଲା । ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସତୀଙ୍କର ଶରୀର ଅଂଶ ଯେଉଁଠାରେ ପଡ଼ିଥିଲା ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଶକ୍ତି ପୀଠ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। କୁହାଯାଏ ଯେ ସତୀଙ୍କ ସ୍ତନ ଦୁଇଟି ରୁଶିକୁଲିଆ ନଦୀ କୂଳରେ ଥିବା କୁମାରୀ ପାହାଡ ଉପରେ ପଡିଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ଏହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ତାରାତାରିଣୀ ଶକ୍ତି ପୀଠ ହୋଇଥିଲା।
ଏହି ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ଆଉ ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ଅଛି ଏବଂ ଏହା ଏକ ବିଦ୍ଵାନ ବ୍ରହ୍ମଣ ବାସୁ ପ୍ରହରାଜ ସହିତ ଜଡିତ, ଯିଏକି ଦେବୀଙ୍କର ଭକ୍ତ ଥିଲେ। ତାରା ତାରିଣୀ ନାମରେ ଦୁଇଟି ଝିଅ କିଛି ଦିନ ପାଇଁ ବାସୁ ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ସହ ରହୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଦିନେ ସେ ହଠାତ ନିଖୋଜ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଏହା ଦ୍ୱାରା ଦୁଃଖିତ ହୋଇ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପ୍ରହରାଜ ତାଙ୍କୁ ବହୁତ ଖୋଜିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ କେଉଁଠାରେ ପାଇଲେ ନାହିଁ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ ବହୁତ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଦୁଇ ଭଉଣୀ ତାରା ତରିଣୀ ପାହାଡ ଉପରକୁ ଯାଇ ସେଠାରୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। କିଛି ସମୟ ପରେ, ଗୋଟିଏ ରାତିରେ ଉଭୟ ଭଉଣୀ ପ୍ରହରଜାଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଆସି ତାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଆଦିଶକ୍ତିଙ୍କ ଅବତାର। ଏହା ପରେ ସେଠାରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ଏବଂ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।